به گزارش متادخت، زوایای پنهان زندگی زنان در دروان قاجار همواره یکی از جذاب‌ترین برهه‌های تاریخی برای ساخت فیلم و سریال‌ها بوده است، اما این سوال در ذهن مخاطب به وجود می‌آید که چه میزان از این تولیدات رسانه‌ای به واقعیت نزدیک هستند؟
شاید کتاب‌های تاریخی بتوانند پاسخ درست و روشن‌تری را به این سوال بدهند. زنان در تاریخ‌نگاری مرسوم غالباً نادیده انگاشته می‌شدند و جستجو در صفحات تاریخی برای پیدا کردن نقش و حضور زنان کار سخت و طاقت‌فرسایی بوده است.
کتاب تاریخ اجتماعی زنان در عصر قاجار تلاش کرده است تا از میان روایت‌های تاریخی عصر قاجار و یا دست بردن در منابع کمتر شناخته شده روایتی خاص را در مقابل دیدگان مخاطب قرار دهد. نیمه‌ای تاریک از سرنوشت دختران، زنان و مادران ایرانی که همواره در سایه قرار داشتند.
زنانی که در سازکار مردسالارانه کمتر دیده شده‌اند. این کتاب می‌تواند نگاه تازه‌ای را با خود به همراه داشته باشد و داستان‌های نانوشته زنان قاجار و انگاره‌های رایج و تامل برانگیز درباره زنان را اصلاح و یا حداقل تعدیل کند.
«در عصر قاجار نیز زنان شبستان شامل ملکه مادر، دختران، خواهران، خویشاوندان سببی و نسبی شاه، زنان عقدی شاه، سوگلی‌ها و زنان متعه1 بودند، آن‌ها که با همان القاب و عناوین مورد اشاره رستم الحکما در عهد صفوی خوانده می‌شدند. فوریه پزشک دربار ناصری می‌نویسد: «خانم‌های اندرونی به دو طبقه منقسمند: طبقه اول زنانی که شاهزاده خانم هستند و پسرانشان می‌توانند به سلطنت برسند. هر یک عمارت مخصوص به خود دارند. طبقه دیگر زنان سوگلی که به ملاحظاتی بر بقیه برتری یافته‌اند. این‌ها اکثراً با هم در یک جا زندگی می‌کنند. تمام زنان به نسبت مقامی که در هر یک از دو طبقه دارند از شاه مواجب می‌گیرند. دینامیسم قدرت در شبستان دارای یک پویایی عمودی بوده است؛ به این ترتیب که معمولا ملکه مادر در برترین جایگاه هرم قدرت در شبستان قرار می‌گرفت. این نکته با پایداری نقش مادر یک سو و سنت احترام به مقام مادر در فرهنگ ایرانی- اسلامی از سوی دیگر نیز همخوانی دارد.»
- پیوند زناشویی با عقد موقت
تاریخ اجتماعی زنان در عصر قاجار
سمیه سادات شفیعی
